4 3 2 1 Paul Auster Μεταίχμιο 2018

Περιγραφή

Στις 3 Μαρτίου 1947 γεννιέται ο Άρτσιμπαλντ Ισαάκ Φέργκιουσον, το μοναδικό παιδί της Ρόουζ και του Στάνλεϊ Φέργκιουσον. Από αυτή την αφετηρία ξεκινούν τέσσερα παράλληλα μονοπάτια ζωής: τέσσερις Φέργκιουσον που θα ζήσουν τέσσερις εντελώς διαφορετικές ζωές. Η τύχη των οικογενειών τους αποκλίνει. Οι έρωτες, οι φιλίες και τα πάθη τους είναι αντίθετα. Ωστόσο κάθε εκδοχή της ιστορίας του Φέργκιουσον διατρέχει το κατακερματισμένο πεδίο της Αμερικής των μέσων του 20ού αιώνα σε ένα μεγαλόπνοο μυθιστόρημα για το δικαίωμα στην ύπαρξη και τις ατελείωτες εκδοχές της, για την αγάπη και την πληρότητα της ζωής.

Η μεγάλη έκταση του βιβλίου (1.200 σελίδες), κάτι πρωτόγνωρό για τον Auster, επιβάλλεται άλλωστε και από την ίδια τη φύση του, καθώς αποτελεί τέσσερα οστερικά μυθιστορήματα σε ένα, ωστόσο όπως επισημαίνει η μεταφράστρια Μαρία Ξυλούρη:

«Το 4 3 2 1 δεν είναι απλώς το βιβλίο των παραλλαγών ενός ατόμου που διασχίζουν τον χώρο και τον χρόνο, αλλά το βιβλίο των παραλλαγών ενός ατόμου που διασχίζουν τον χώρο και τον χρόνο μαζί με άλλους, κόντρα σε κάποιους άλλους, και πάντοτε μέσα στην ίδια ιστορική συνθήκη.

Στις 3 Μαρτίου του 1947 γεννιέται ο Άρτσιμπαλντ Φέργκιουσον, ο μοναχογιός του Στάνλεϊ Φέργκιουσον και της Ρόουζ Άντλερ, και για αρκετά δευτερόλεπτα είναι “το νεότερο ανθρώπινο πλάσμα επί προσώπου γης”. Αυτό το αγόρι, ωστόσο, στη συνέχεια θα χωριστεί σε τέσσερα· αυτά τα τέσσερα αγόρια είναι πανομοιότυπα αλλά διαφορετικά – έχουν τους ίδιους γονείς, το ίδιο σώμα, το ίδιο γενετικό υλικό, καθένα όμως ζει σε άλλο σπίτι, σε άλλη πόλη, σε άλλες συνθήκες. Υπό την επίδραση αυτών των συνθηκών, οι ζωές τους όσο προχωρά το βιβλίο αρχίζουν να αποκλίνουν, κι ωστόσο, κατά τον συγγραφέα, θα εξακολουθούν να είναι το ίδιο άτομο, που διασχίζει τον ίδιο χρόνο αλλά όχι ακριβώς τον ίδιο τόπο και ζει τέσσερις διαφορετικές ζωές.

Ο τρόπος που δομεί ο Όστερ το 4 3 2 1 σημαίνει ότι βασική του δύναμη δεν είναι η πλοκή της ζωής του κάθε Φέργκιουσον ξεχωριστά, αλλά η διαπλοκή όλων των Φέργκιουσον –και των ανθρώπων που τους περιβάλλουν– μεταξύ τους: οι διασταυρώσεις, οι αποκλίσεις, και όλα τα αν».
Εντέλει όμως τι είναι το 4 3 2 1; Και πάλι η Μαρία Ξυλούρη εξηγεί:

«Ως μυθιστόρημα που μιλά για την παιδική ηλικία και τη νιότη, την πορεία του ανθρώπου προς τον εαυτό του, το 4 3 2 1 είναι, βεβαίως, μυθιστόρημα διάπλασης, bildungsroman. Ακόμα: Ένα πορτρέτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία, ένα μυθιστόρημα συγγραφικής (αλλά και μεταφραστικής) διαμόρφωσης: πώς χτίζεται ο συγγραφέας από βίωμα σε βίωμα, από ανάγνωσμα σε ανάγνωσμα, από άκουσμα σε άκουσμα, από αναρώτηση σε αναρώτηση, από γραπτό σε γραπτό· ένα βιβλίο για το πώς γράφεται ένα μυθιστόρημα, όχι όμως εν είδει εγχειριδίου ή συνταγολογίου, όχι εν είδει οδηγού γραφής, αλλά ως καταγραφή και σχολιασμός μιας ή περισσότερων δυνητικών διαδρομών προς ένα βιβλίο – η ίδια η συγγραφή (και η μετάφραση) ως μια αλληλουχία από επιλογές μεταξύ πολλών επιλογών που οδηγούν σε μια κατάληξη μεταξύ πολλών δυνητικών καταλήξεων: η ίδια η γραφή, όπως και η ζωή, μπορεί να ιδωθεί ως μια διαδρομή που χαράχτηκε επειδή ο συγγραφέας (και αντίστοιχα ο μεταφραστής) βρέθηκε σε συγκεκριμένα σταυροδρόμια και επέλεξε τον έναν δρόμο έναντι του άλλου».